Vai trò của gan và những điều cần biết

I. Gan là gì ?

Gan được biết đến là cơ quan nội tạng có kích thước lớn nhất và nắm giữ hơn 500 chức năng khác nhau để đảm bảo cho các hoạt động sống của cơ thể. Vai trò của gan có thể kể có thể chia làm các chức năng chính như: giải độc cơ thể, chuyển các chất, bài tiết các chất thải và dự trữ chất dinh dưỡng cho cơ thể. Trong cơ thể không có cơ quan nào có thể thay thế vai trò của gan để thực hiện các nhiệm vụ đấy.

Gan có khả năng  phục hồi nhu mô khi bị mất đi. Đây là tiền đề cho các cuộc phẫu thuật ghép gan hoặc cắt bỏ những tế bào ung thư hay xơ gan.

II. Vai trò của gan đối với cơ thể

Gan được xem là “nhà máy” thanh lọc và chuyển hóa các chất. Hãy cùng điểm qua những vai trò của gan đối với cơ thể để có thể biết được tầm quan trọng mà chức năng của gan mang đến sức khỏe.

1.Vai trò chuyển hóa

Chuyển hóa các chất dinh dưỡng là chức năng của gan thực hiện mỗi ngày để cung cấp năng lượng cho các hoạt động của cơ thể. Sự chuyển hóa các chất như glucid, lipid hay protein diễn ra mạnh mẽ ở gan.

Chuyển hóa Glucid

Vai trò của gan là chuyển hóa glucid thông qua sự tổng hợp glycogen. Thông thường sau những bữa ăn hoặc khi tiêu thụ những thực phẩm ngọt nồng độ glucose trong máu sẽ tăng cao hơn bình thường. Chức năng của gan là sẽ giữ lại một phần glucose để sử dụng cho các hoạt động, phần lớn sẽ được gan chuyển hóa thành glycogen - đây mới là chất mà cơ thể có thể dự trữ lại phục vụ cho sự sống.

Đặc biệt, trong gan có một loại enzyme độc nhất mà không có cơ quan nào có để chuyển hóa và tổng hợp glycogen từ các chất khác nhau như galactose, mannose hay fructose. Khi lượng đường huyết trong máu hạ thấp, chức năng của gan là phân hủy các glycogen tạo glucose để cung cho các tế bào và điều chỉnh lượng đường trong máu trở lại mức bình thường.

Gan được xem là trung tâm kiểm soát nồng độ đường huyết cho cơ thể và cung cấp cho các cơ quan hoạt động ổn định.

Riêng tại gan, glucose còn được chuyển hóa thành acid glucuronic-là thành phần quan trọng cho chức năng thải độc ở gan.

Chuyển hóa Lipid

Toàn bộ quá trình phân hủy và chuyển hóa Lipid (chất béo) được thực hiện bởi gan. Gan tiến hành phân hủy Lipid tạo ra acetyl CoA - chất được sử dụng để cung cấp năng lượng cho các vai trò của gan như tổng hợp Cholesterol, dịch mật và ceton. Ceton là chất được đưa đến các cơ quan khác sử dụng cho các hoạt động sống của cơ thể.

Vai trò chuyển hóa lipid giúp chất béo hấp thụ vào cơ thể ở dạng các acid béo có lợi. Ở gan cũng diễn ra quá trình tổng hợp và vận chuyển các lipid trung tính cà cholesterol có hại ra khỏi gan.

Chuyển hóa protein

Gan được xem là nơi dự trữ và tổng hợp protein lớn nhất trong cơ thể. Vai trò của gan trong chuyển hóa protein quan trọng trong quá trình thoái hóa các acid amin bởi tác động của các enzyme đặc biệt.

Gan cũng là nơi duy nhất có khả năng khử độc NH3 thông qua việc tổng hợp chúng thành Ure.

2. Vai trò thải độc

Hầu hết các chất độc hại hoặc chất thải dư thừa của thực phẩm sau quá trình tiêu hóa và sự hoạt động của các cơ quan khác đều được đưa đến gan. Chức năng của gan là ngăn chặn và giữ lại các chất đấy và đào thải chúng ra ngoài. Hay gan còn chuyển hóa một số chất độc hại thành những chất vô hại hay dễ dàng loại bỏ khỏi cơ thể đến những cơ quan có chức năng bài tiết khác như quá trình lọc máu ở thận,…

3. Vai trò sản xuất dịch mật

Dịch mật có chức năng giúp tiêu hóa thức ăn tan trong dầu, giúp cơ thể hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả hơn. Vai trò của gan là sản xuất dịch mất liên tục và dự trữ chúng ở túi mật sau đó đưa xuống ruột non trong các bữa ăn.

4. Vai trò dự trữ

Dự trữ vitamin tan trong dầu: Vai trò của gan giúp tăng cường hấp thụ các vitamin tan trong dầu trong suốt quá trình bài tiết của mật. Cùng lúc ấy dự trữ lại các vitamin như A, E, D,…

Dự trữ vitamin B12: Gan được xem như “nhà” của vitamin B12. Sau khi vitamin được hấp thụ thông qua các thực phẩm sẽ được vận chuyển đến gan và dự trữ tại đây. Gan dự trữ lượng vitamin B12 rất lớn, có thể cho cơ thể sử dụng đến 2 năm ở điều kiện bình thường.

Dự trữ sắt: Sắt từ gan được vận chuyển đến xương tủy để tham gia vào quá trình tái tạo hồng cầu cho cơ thể.

Dự trữ máu: Gan là nơi nhận được nhiều máu nhất cơ thể bởi cấu tạo đặc biệt của nó. Với các tế bào nội mạc không gắn chặt vào nhau mà xếp chồng làm tăng khả năng co giãn của các tế bào. Vì thế, giúp gan thực hiện được chức năng dự trữ máu dễ dàng hơn.

Nhiều vai trò của gan còn được biết đến như: tổng hợp, dự trữ các chất đông máu và chống đông máu, chuyển hóa thuốc được hấp thụ qua đường tiêu hóa,…

III. Làm thế nào để bảo vệ chức năng gan

Với nhiều vai trò quan trọng cho các hoạt động sống của cơ thể, gan luôn cần được bảo vệ để thực hiện đầy đủ và hiệu quả các chức năng của mình.

- Hạn chế rượu bia, thuốc lá: Việc thường xuyên sử dụng rượu bia, thuốc là là nguyên nhân gây tổn thương gan thường gặp nhất. Đặc biệt, các bệnh nhân về gan luôn được chỉ định tuyệt đối không sử dụng rượu bia và hút thuốc.

- Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Các bữa ăn đầy đủ dinh dưỡng, cân bằng giữa các chất luôn mang lại giá trị dinh dưỡng cao không chỉ cho gan mà còn cho cả cơ thể.

- Luyện tập thể dục thể thao: Vận động phù hợp và điều độ kết hợp cùng lối sống lành mạnh được xem là cách để cơ thể thư giãn và khỏe mạnh hiệu quả.

Xem thêm: Cách làm detox trái cây, top 13 thực phẩm tốt cho gan mà bạn cần biết

IV. Các thực phẩm tốt cho gan

Bởi vai trò của gan ảnh hưởng trực tiếp đến sự hoạt động của các cơ quan khác và của cả cơ thể nên việc quan tâm và chăm sóc để bảo vệ gan và năng cao sự hoạt động của chức năng gan là điều cần đặc biệt chú ý đến.

Có thể kể đến một số loại thực phẩm tốt cho vai trò của gan như:

- Cà phê

- Bột yến mạch

- Trà xanh

- Tỏi

- Quả mọng

- Nho

- Bưởi

- Quả lê gai

- Thực phẩm từ các loại thực vật

- Cá béo

- Quả hạch

- Dầu oliu

Để giảm bớt các nguy cơ mắc phải các bệnh về gan như ung thư gan, xơ gan,… bạn cần duy trì chế độ ăn lành mạnh, thường xuyên bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết để tăng cường sức khỏe của gan. Đồng thời, bạn cũng cần tránh xa những chất gây hại cho gan để tránh gây tổn thương và ảnh hưởng đến sự hoạt động các vai trò của gan đối với cơ thể.

Theo các nghiên cứu đã chỉ ra rằng Việt Nam là nước xếp thứ 5 trên toàn cầu về tỷ lệ các ca mắc ung thu gan. Vì thế, bạn nên phòng ngừa để ngăn chặn sớm nhất các nguy cơ gây ảnh hưởng đến gan của mình. Bạn có thể gặp các bác sĩ và các chuyên gia dinh dưỡng để theo dõi các chỉ số cơ thể và kết hợp với chế độ ăn uống hợp lý cùng các bài tập luyện thể dục thể thao để có hiệu quả tốt nhất.

Việc bổ sung dinh dưỡng cùng cần được sự tư vấn và theo dõi trong suốt quá trình thực hiện bởi liều lượng mỗi chất sẽ thay đổi theo quá trình sức khỏe của cơ thể. Do đó, bạn sẽ cần nói chuyện với chuyên gia dinh dưỡng để có được những lời khuyên cùng các liệu trình dành riêng cho bạn.

Gan là cơ quan được xem như chìa khóa cho mọi hoạt động của cơ thể. Vai trò của gan cũng được ví như nguồn năng lượng cho các cơ quan khác hoạt động. Vì thế, bạn cần quan tâm và bảo vệ gan khỏi các tác nhân gây nguy hại cho gan. Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc các chuyên gia dinh dưỡng để có thêm những kiến thức để nâng cao sức khỏe lá gan của mình.